Στον ορισμό της για τη διαβουλευτική δημοκρατία, η Hartz-Karp[1] υποστηρίζει, ότι η διαδικασία της διαβούλευσης ενισχύει τις φωνές των πολιτών, ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, το φύλο και την ηλικία τους, μέσω της συνδιαμόρφωσης λύσεων για ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος που τους αφορούν. Σύμφωνα με όσα επισημαίνει ο Rosenberg[2], η διαβούλευση θέτει στο επίκεντρο το άτομο, ως πολίτη, προβάλλοντας την ορθολογικότητά του, καθώς και το αίσθημα δικαιοσύνης που αναπτύσσει κατά τη διαδικασία λήψης μιας απόφασης.

Ο Αντώνης Μακρυδημήτρης επέμενε συχνά, ότι «όσο περισσότεροι οι νόμοι, τόσο ατελέστερη η διαδικασία της επεξεργασίας και η εγγύηση της ποιότητας και της αξίας τους», ενώ από τον 1^ο αιώνα μ.Χ., ο Τάκιτος διαπίστωνε, ότι: «Όσο πιο διεφθαρμένο είναι ένα κράτος, τόσο περισσότεροι είναι οι νόμοι και οι διατάξεις σε αυτό».

Όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, η ταχύτητα της νομοθετικής διαδικασίας, κατά κανόνα δεν συμβάλει σε «καλή» και «δίκαια» νομοθέτηση. Αντίθετα, οδηγεί σε πολυνομία και σε σύγκρουση μεταξύ νομοθετικών διατάξεων με συναφές περιεχόμενο, χαρακτηριστικά που παρεμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια διοίκηση της χώρας στην εφαρμογή των νόμων. Η διαβούλευση, μέσω της ευρύτερης συμμετοχής και συναίνεσης, μετά από ενημέρωση της κοινωνίας, «εξορθολογίζει» τις αποφάσεις, τόσο σε υπερτοπικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, καθόσον οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να αναλύουν τα υφιστάμενα γεγονότα από πολλαπλές οπτικές, να συζητούν και να αντισταθμίζουν τις επιλογές τους (Hartz-Karp). Η συνεισφορά της διαβούλευσης στη συνεργατική αναζήτηση συμφωνίας, καλλιεργεί έτι περαιτέρω τη δημοκρατική κουλτούρα, θεμελιώνοντας ταυτόχρονα τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην νομιμοποιητική οδό της συμμετοχής των πολιτών.

Όσον αφορά στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, η διαδικασία της διαβούλευσης συνήθως αρχίζει με τη δημοσιότητα των προς απόφαση θεμάτων και συνεχίζεται με τη διεξαγωγή διαλόγου, τη διατύπωση και ανάλυση των απόψεων, καταλήγοντας σε κοινά αποδεκτές λύσεις για όλους τους εμπλεκομένους (stakeholders).

Η οδηγία COM 2002/704 της Ε.Ε. αναγνωρίζει την ανάγκη για διαβούλευση στα πλαίσια ευρείας συμμετοχής σε κάθε στάδιο πολιτικής, από το σχεδιασμό μέχρι την εφαρμογή της, τηρώντας πάντοτε τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Αυτά επιτυγχάνονται μέσω της ενημέρωσης των εμπλεκομένων και των συμφερόντων που αυτοί εκπροσωπούν, κατά τρόπον ώστε μέσω της διαβούλευσης, πριν από τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης, να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή της.

Θα πρέπει να τονισθεί, ότι τόσο στο άρθρο 21 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όσο και στο άρθρο 25 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά Δικαιώματα, κατοχυρώνεται το δικαίωμα συμμετοχής στην άσκηση δημόσιας εξουσίας. Στην ελληνική έννομη τάξη -με τον ν. 4014/2011– η διαβούλευση καθίσταται ουσιώδης τύπος της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Η αστική ευθύνη λόγω παραβίασης του συμμετοχικού δικαιώματος, θεμελιώνεται εξ ίσου σε σχέση με άλλα είδη ευθύνης προς αποζημίωση, ενώ το έννομο συμφέρον συμμετοχής στη διοικητική διαδικασία της διαβούλευσης, παρέχει πρόσβαση σε άσκηση ένδικων μέσων για την προστασία του συμμετοχικού δικαιώματος, τόσο λόγω παράλειψης διεξαγωγής της διαβούλευσης όσο και εξ αιτίας πλημμέλειας στη διαβουλευτική διαδικασία. Προφανώς, όταν συντρέχει το τεκμήριο γνώσης του διοικούμενου για την εφαρμογή της προτεινόμενης ρύθμισης, τα προαναφερόμενα ενισχύονται περισσότερο.

Το Σύνταγμα κατοχυρώνει διαβουλευτικό δικαίωμα -ως ειδική και όχι γενική- υποχρέωση των Δημοσίων Οργάνων. Μάλιστα, παρότι μορφές διαβούλευσης που πηγάζουν εκ του νόμου μπορούν να καταργούνται, ο δημόσιος διάλογος παραμένει, ειδικότερα όταν εξετάζεται σε αντιδιαστολή με περιπτώσεις κατά τις οποίες το δικαίωμα διαβούλευσης έχει ως σκοπό τον εξορθολογισμό μιας διαδικασίας λήψης απόφασης. Υπό το πρίσμα αυτό, η κατάργηση ή η μη διεξαγωγή διαβούλευσης, ισοδυναμεί με την αποδοχή ότι η απόφαση δεν λαμβάνεται τελικά εξ ίσου ορθολογιστικά, ενώ το αίσθημα της αδικίας ενισχύεται.

[1] Hartz-Karp J., (2005), “A Case Study in Deliberative Democracy: Dialogue with the City”, Journal of Public Deliberation 1(1). doi: https://doi.org/10.16997/jdd.27

[2] Rosenberg S., (2007), “Deliberation, Participation and Democracy: Can People Govern?”, Palgrave Macmillan London. doi: https://doi.org/10.1057/9780230591080

Σε συνέχεια της προηγούμενης δημοσίευσης για ορισμένα σημεία του πλαισίου λειτουργίας ωραρίων μουσικής, υπάρχει επιπλέον η απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής (υπογράφοντες : Καρδαμίτση, ΑΔΑ: 9ΘΛΟΡ1Κ-1Φ4) η οποία ακυρώνει κατά ένα μέρος την Κανονιστική του Δήμου Αθηναίων με την οποία όριζε ότι ακόμη και οι Κοινότητες θα μπορούσαν να καθορίζουν ώρα λήξης ωραρίου μουσικής. Συγκεκριμένα “Τα ανωτέρω εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια των Δημοτικών Κοινοτήτων να καθορίζουν την ώρα λήξης του ωραρίου σε μια περιοχή των διοικητικών τους ορίων νωρίτερα από τα αποφασιζόμενα, με αιτιολογημένη απόφαση του Συμβουλίου της Κοινότητας, στη συγκεκριμένη περιοχή, (περιοχή αμιγούς ή γενικής κατοικίας)»

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση του τρόπου με τον οποίο οι Αυτοτελείς Υπηρεσίες Ο.Τ.Α. (ν. 4555/2018) και οι Συντονιστές των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων επικαλούνται το άρθρο 79 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και την λοιπή νομοθεσία, βάσει της οποίας λαμβάνουν σχετικές αποφάσεις, όπως για παράδειγμα η παρακάτω :

Κέρκυρα – Δεκτή η προσφυγή από τη Ειδική Επιτροπή του Άρθρου 152

Παρακάτω σημειώνονται ορισμένα κύρια σημεία του πλαισίου λειτουργίας ωραρίων μουσικής.

Σύμφωνα με την ισχύουσα Αστυνομική Διάταξη (3/1995 Αστυνομική Διάταξη) οι ώρες κοινής ησυχίας (χωρίς φυσικά να ισχύει ότι οι ώρες μη κοινής ησυχίας σημαίνει ότι είναι ώρες φασαρίας!) είναι από :
• 15:00-17:30 και 23:00 έως 07:00 κατά την θερινή περίοδο και
• 15:30-17:30 και 22:00 έως 07:00 κατά την χειμερινή περίοδο
Ενώ όπως επισημαίνεται στην Διάταξη αυτήν :
“Άδεια λειτουργίας μουσικών οργάνων χορηγείται εφόσον δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων. Στην άδεια αναγράφεται η διάρκεια, το είδος και ο αριθμός των μουσικών οργάνων, η θέση τοποθέτησης αυτών και κάθε άλλος περιοριστικός όρος που καθορίζεται από την Υγειονομική Υπηρεσία.
Η ανωτέρω άδεια χορηγείται μέχρι την 22.00’ ώρα τη χειμερινή περίοδο και την 23.00’ ώρα τη θερινή και μπορεί να παραταθεί ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων, ανάλογα με το είδος των μουσικών οργάνων και τη θέση του κέντρου σε σχέση με τους γύρω κατοικημένους χώρους, για τα κέντρα που λειτουργούν σε κλειστό χώρο μέχρι την 03.00’ ώρα και για τα κέντρα που λειτουργούν σε ανοικτό χώρο μέχρι την 02.00’ ώρα, με την προϋπόθεση ότι δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων.
Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η ένταση των μουσικών οργάνων πρέπει να είναι χαμηλή, ανάλογα με το χώρο, ώστε να δημιουργείται ευχάριστη ατμόσφαιρα στο κατάστημα. “

Στην Υγειονομική Διάταξη Α5/3010/85 (ΦΕΚ 593/1985 Β’) καθορίζονται τα Μέτρα Προστασίας της Δημόσιας Υγείας από θορύβους μουσικής.

Επιπλέον για την προστασία της δημόσιας υγείας έχουν θεσπιστεί όρια επιτρεπόμενου θορύβου στις αστικές περιοχές έως 55 dB κατά τις εργάσιμες ώρες και 45 dB τις ώρες κοινής ησυχίας, σύμφωνα με το Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ Α-293/06-10-1981)

Σύμφωνα με το άρθρο 79 του Ν.3463/2006, οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές ρυθμίζουν θέματα της αρμοδιότητάς τους εκδίδοντας τοπικές κανονιστικές αποφάσεις, στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας με τις οποίες, εκτός των άλλων :
“Θέτουν κανόνες για την προστασία της υγείας των κατοίκων από οχλούσες δραστηριότητες και ειδικότερα στις τουριστικές περιοχές κατά την τουριστική περίοδο.
Προσδιορίζουν τους όρους και τις ώρες λειτουργίας μουσικής σε καταστήματα που λειτουργούν στην πόλη, λαμβάνοντας υπόψη τις χρήσεις γης, τις ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες και την προστασία των κατοίκων από την ηχορύπανση.”
Εάν η κανονιστική διάταξη αφορά αποκλειστικά την περιφέρεια ενός τοπικού διαμερίσματος ή οικισμού, η δημαρχιακή επιτροπή διαμορφώνει την εισήγησή της, μετά από γνώμη του οικείου τοπικού συμβουλίου. Για τη διαμόρφωση της εισήγησης, η δημαρχιακή επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις των αρμόδιων κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων και ομάδων πολιτών της περιφέρειας του Δήμου, με τους οποίους έρχεται σε διαβούλευση, καθώς και τυχόν ειδικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την αντιμετώπιση των ανωτέρω ζητημάτων.

Σύμφωνα με το άρθρο 83 του Ν.3852/2010, τα Συμβούλια των Κοινοτήτων (άνω των 300 κατοίκων) αποφασίζουν για την παράταση ωραρίου λειτουργίας μουσικής.

Τέλος η ισχύουσα Κανονιστική Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων θέτει τα όρια κατά τη Χειμερινή & Θερινή περίοδο ως εξής :
• Κυριακή έως Πέμπτη μέχρι: 01.00 της επομένης ημέρας
• Παρασκευή – Σάββατο και Παραμονές Αργιών μέχρι: 02.00 της επομένης ημέρας
Τα ανωτέρω εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια των Δημοτικών Κοινοτήτων να καθορίζουν την ώρα λήξης του ωραρίου σε μια περιοχή των διοικητικών τους ορίων νωρίτερα από τα αποφασιζόμενα, με αιτιολογημένη απόφαση του Συμβουλίου της Κοινότητας, στη συγκεκριμένη περιοχή, (περιοχή αμιγούς ή γενικής κατοικίας).

Το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, είναι μια πόλη που φλέγεται από τις υψηλές θερμοκρασίες. Ερευνητική ομάδα[1] διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας προσομοιώσεις, με ανάπτυξη οκτώ (8) διαφορετικών σεναρίων που μελετούν την αξιοποίηση ανακλαστήρων θερμότητας και ψυχρών υλικών, σε συνδυασμό με αρδευόμενο και μη αρδευόμενο πράσινο (χαμηλής και υψηλής βλάστησης).

Όπως έδειξαν τα αποτελέσματα των μετρήσεων, είναι δυνατή μια μεγάλη μείωση της θερμοκρασίας, μέχρι και κατά 4,5^οC (μεγαλύτερη που έχει αναφερθεί για αστικό περιβάλλον), καθώς επίσης και μειώσεις στο ετήσιο άθροισμα διαφορών θερμοκρασίας (της τάξεως του 26%). Επιπρόσθετα, η εξοικονόμηση ενέργειας που απαιτείται για την μείωση της θερμοκρασίας υπολογίσθηκε σε 16%, ενώ εκτιμάται ότι και η αντίστοιχη ζήτηση θα μειωθεί μέχρι και 35%.

Οι μετρήσεις για κάθε σενάριο, λαμβάνουν υπ’ όψιν τη διάρκεια τριών (3) θερινών και ενός (1) χειμερινού μήνα. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα ευρήματα για τα εξεταζόμενα σενάρια, στο πρώτο εκ των οποίων (σενάριο αναφοράς), δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο μείωσης της θερμοκρασίας.

1. Χρήση υλικών υψηλής  λευκαύγειας/άλβεδο (albedo)[2] και μετρήσεις σε στέγες και πεζοδρόμια (albedo 0,20),
2. Χρήση υπερ-ψυχρων υλικών και μετρήσεις σε στέγες (albedo 0,75) και πεζοδρόμια (albedo 0,20),
3. Χρήση καινοτόμων φωτονικών επικαλύψεων[3] που επιτυγχάνουν όχι μόνον την μεγιστοποίηση της αντανάκλασης της ακτινοβολίας στο ορατό φάσμα, αλλά και την υψηλή θερμική εκπομπή στο υπέρυθρο ατμοσφαιρικό παράθυρο[4] σε στέγες (albedo 0,95), μηδενική σε πεζοδρόμια,
4. Αύξηση κατά 30% της υποδομής πρασίνου, με αξιοποίηση μη αρδευόμενης βλάστησης χαμηλού επιπέδου (θάμνοι και γρασίδι), (albedo υφισταμένων συνθηκών),
5. Αύξηση κατά 60% της υποδομής πρασίνου, με αξιοποίηση μη αρδευόμενης βλάστησης χαμηλού επιπέδου (θάμνοι και γρασίδι), (albedo υφισταμένων συνθηκών),
6. Αύξηση κατά 30% της υποδομής πρασίνου, με αξιοποίηση αρδευόμενης βλάστησης χαμηλού επιπέδου (θάμνοι και γρασίδι), (albedo υφισταμένων συνθηκών),
7. Αύξηση κατά 60% της υποδομής πρασίνου, με αξιοποίηση αρδευόμενης βλάστησης χαμηλού επιπέδου (θάμνοι και γρασίδι) (albedo υφισταμένων συνθηκών),
8. Αύξηση αρδευόμενης βλάστησης υψηλού επιπέδου (πλατύφυλλων δένδρων), σε συνδυασμό με την αξιοποίηση καινοτόμων υλικών, (albedo αντανάκλασης 0,95, albedo εκπομπής θερμότητας 0,95).

Τα αποτελέσματα της εν λόγω μελέτης, καταδεικνύουν ότι συνδυασμένες προσπάθειες, αφ’ ενός μέσω της αύξησης της υψηλής βλάστησης -που η πόλη της Αθήνας χρειάζεται άμεσα- και αφ’ ετέρου μέσω της αύξησης του δείκτη λευκαύγειας, με την αξιοποίηση κατάλληλων υλικών, μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στη μείωση της θερμοκρασίας, κατά τους θερμούς μήνες του έτους. Στοίχημα για την επιστημονική κοινότητα, αποτελεί η ανάπτυξη εγχρώμων νανο-δομημένων φωτονικών υλικών, που μειώνουν την όχληση από την αντανάκλαση -σε σχέση με τα υφιστάμενα- ενώ είναι εξ ίσου αποδοτικά όσον αφορά στη δυνατότητα ψύξης κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ παράλληλα θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ακόμα και για την παραγωγή ενέργειας. Ένα στοίχημα, που ευελπιστούμε ότι θα κερδηθεί, το συντομότερο δυνατόν.

Η πόλη της Αθήνας, θεωρείται από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ως ιδανικός τόπος, προκειμένου να εφαρμοσθούν πειραματικά οι νέες τεχνολογίες, δεδομένου ότι η νέα Δημοτική Αρχή διαθέτει τη βούληση, ενώ και ο νέος Δήμαρχος, ο Χάρης Δούκας, έχει ήδη δεσμευθεί για την ανάπτυξη περισσότερου πράσινου υψηλής βλάστησης, τη σημαντικότερη απαίτηση της ως άνω μελέτης.

Εάν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν, ότι η πόλη της Αθήνας -σε σύγκριση με το Ριάντ- διαθέτει το πλεονέκτημα των υπόγειων υδάτων, που μπορεί να αξιοποιήσει για την απρόσκοπτη άρδευση, τότε όχι μόνον η διεθνής επιστημονική κοινότητα, αλλά και διεθνείς οργανισμοί, καθώς και άλλοι φορείς, θα πρέπει να σπεύσουν να υποστηρίξουν την πειραματική εφαρμογή του προτεινόμενου μοντέλου αντιμετώπισης της αύξησης της θερμοκρασίας, στην πόλη της Αθήνας.

[1] «Quantifying the energy impact f the heat mitigation technologies at the urban scale», M. Santamouris, et al., Nature Cities, Vol. 1, Jan. 2024, pp. 62-72.

[2] Λευκαύγεια ή άλβεδο (albedo), είναι η μονάδα μέτρησης της ανακλαστικότητας μιας επιφάνειας. Όσο ο δείκτης τείνει προς το 1, τόσο μεγαλύτερη η δυνατότητα της αντανάκλασης της θερμότητας. Η μέση λευκαύγεια της Γης υπολογίζεται σε 0,3.

[3] Καινοτόμα νάνο-δομημένα φωτονικά, εξαιρετικά λεπτά και πολυεπίπεδα υλικά. Κατασκευάζονται από καρβίδιο πυριτίου και χαλαζία και έχουν την ιδιότητα να μετατρέπουν την θερμότητα σε υπέρυθρο μήκος κύματος αόρατου φωτός, δηλαδή στο μήκος κύματος που μπορεί να εκμεταλλευθεί το ατμοσφαιρικό παράθυρο, αποβάλλοντας τη θερμότητα στο διάστημα. Σύμφωνα με μελέτες, είναι δυνατόν να μειώσουν την θερμότητα κατά 5^οC, σε συνθήκες άπλετης ηλιοφάνειας.

[4] Η ατμόσφαιρα είναι διαφανής, για ακτινοβολία με μήκος κύματος 8μm-13μm. Το εν λόγω εύρος είναι το ίδιο με το φασματικό πεδίο της μέγιστης θερμικής ακτινοβολίας, συνεπώς κατάλληλες δομές μπορούν να ανταλλάξουν ενέργεια με τον μεγαλύτερο ψύκτη θερμότητας, το σύμπαν.